در بازه ۴ماهه اجرای سیاست تثبیت ارز با نرخ ۴۲۰۰ تومان، بیش از ۱۷میلیارد دلار صادرات صورت گرفته که فقط ۴میلیارد دلار آن به سامانه نیما و بازار ثانویه تزریق شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، بر اساس آمارهای گمرک ایران، در ۵ماهه نخست سال جاری حدود ۱۹ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی از کشور صورت گرفته است. با توجه به صادرات ۴ میلیارد دلاری در هر ماه با یک تقریب می‌توان گفت تا بازه زمانی ۱۵ مرداد ماه که آخرین روز اجرای سیاست اول ارزی است کل رقم صادرات حدود ۱۷ میلیارد دلار بوده است. در سیاست اول ارزی دولت صادرکنندگان را (بدون ضمانت اجرایی) مکلف کرده تا ارز حاصل از صادرات خود را با نرخ ۴۲۰۰ تومان به سامانه نیما تزریق کنند تا این ارز در اختیار واردات کالای واسطه‌ای مورد نیاز کارخانجات قرار گیرد.
این درحالی است که بر اساس گزارش عملکرد سامانه نیما تا نیمه مرداد ماه حدود ۲٫۶ میلیارد دلار ارز صادراتی به سامانه نیما تزریق شده است. دولت در ابتدا تمام صادرات را مکلف به بازگشت ارز به سامانه نیما کرده بود، بعد صادرات به عراق و افغانستان از بازگشت ارز معاف شد. در ادامه با فشار برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی بازار ثانویه برای فروش با نرخ آزاد کالاهای کشاورزی که ۲۰ درصد صادرات را شامل می‌شد شکل گرفت.
آمار دقیقی از میزان ارزی که باید به سامانه نیما و بازار ثانویه تزریق می‌شد در دسترس نیست اما اگر ۲۰ درصد صادرات کشور را از بازگشت ارز با نرخ ۴۲۰۰ معاف کنیم بایستی حدود ۱۴ میلیارد دلار ارز به سامانه نیما بازگردد. در حال حاضر صادرکنندگان معتقدند بخشی از ارز دریافتی باید صرف هزینه‌های ارزی آنها شود و امکان بازگشت آن به کشور وجود ندارد. دولت اخیراً یک عدد نزدیک به ۵ درصد را برای این موضوع در نظر گرفته است اما اگر فرض کنیم که حدود ۱ میلیارد دلار از این مسیر از بازگشت ارز صادراتی معاف شده باشد باز هم رقم قابل توجهی از ارز صادراتی به سامانه نیما تزریق نشده است.
شواهد دیگری نیز از عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات وجود دارد، به‌عنوان مثال تهدید شنبه هفته گذشته رئیس جمهور در خصوص بازنگرداندن ارز صادراتی و یا بخشنامه جنجالی وزیر نفت به واحدهای پتروشیمی که در زمان اجرای سیاست اول ارزی، ارز صادراتی خود را به کشور بازنگردانده‌اند نمونه‌ای دیگر از این مثالهاست.
سرنوشت ارز صادراتی ۴۲۰۰تومانی چه شد؟
مغالطه خطرناکی که نباید فریب آن را خورد این است که دلارهای صادراتی ۴۲۰۰ و ۸۰۰۰ تومانی بازار ثانویه را یکسان فرض کنیم، به‌عبارت دیگر اگر صادرکنندگان غیرنفتی امروز و در زمان دلار ۸۰۰۰تومانی ارز را به نیما تزریق کرده کار خاصی انجام نداده‌اند، نکته مهم این است که ارزهای صادراتی که قرار بود با نرخ ۴۲۰۰ تومان تسویه شود چه سرنوشتی پیدا کرده است؟
